Şaşılık; gözlerin paralelliğini kaybederek, gözlerden birinin hedeflenen cisme bakarken diğer gözün dışa, içe, yukarıya ya da aşağıya kayması yani görme işlevine katılamamasıdır. Bu durum, göz kaslarının dengesiz çalışması, genetik yatkınlık, kırma kusurlarının varlığı, nörolojik hastalıklar veya başka göz hastalıklarına ikincil olarak ortaya çıkabilir. 

Şaşılık, doğumsal veya erken çocukluk yaşlarında başlamışsa, görsel fonksiyonlarda bozukluklar mevcuttur. Gözler aynı anda kullanılamadığı için, iki gözde oluşan görüntü beyin tarafından birleştirilemez ve üç boyutlu görüntü (derinlik algısı) elde edilemez. Ayrıca, sürekli kayan gözün görme işlevine katılamaması görme düzeyinin de azalmasına yani göz tembelliğine (ambliyopi) neden olur. Bu hastalar için bir diğer sorun da şaşılığın yarattığı kozmetik rahatsızlıktır.

Şaşılık Nedir ve Çocuklarda Nasıl Gelişir?

Normalde, iki göz de aynı noktaya odaklanır ve böylece beynimiz iki gözden gelen görüntüyü birleştirerek net bir görsel algı oluşturur. Ancak şaşılık durumunda, bir veya her iki göz düzgün şekilde odaklanamadığı için görüntü bulanıklaşır veya çift görme meydana gelir.

Çocuklarda şaşılık doğuştan olabileceği gibi, ilerleyen yaşlarda da gelişebilir.

Çocuklarda Şaşılık Muayenesi

Gözlerde şaşılık yakınması ile başvuran hastaların kapsamlı göz muayenesi yapılır. Hastaların görme düzeyleri ve gözlük numaraları tespit edilir. Şaşılık tanısı için kapama testleri yapılarak kaymanın hangi gözde ve hangi yöne olduğu, prizma kapama testleri ile büyüklüğü ölçülür. Göz küresi hareketleri kontrol edilir. Biomikroskop ile gözün ön kısmındaki yapılar değerlendirilir. Daha sonra göz bebeği büyütülerek oftalmoskopi yapılır ve göz küresinin arka kısmındaki yapılar değerlendirilir.

Şaşılık Tedavisi

Çocuklarda şaşılık tedavisi, genellikle gözlük kullanımı, göz egzersizleri ve cerrahi müdahaleyi içerir. Tedavi süreci, çocuğun yaşına, şaşılık türüne ve şaşılık derecesine göre belirlenir. 

• Gözlük veya kontakt lens kullanımı: Refraktif kusurların düzeltilmesiyle şaşılık kontrol altına alınabilir.
• Kapama Tedavisi: Şaşılığa eşlik eden göz tembelliği (ambliyopi) durumunda iyi gören gözün günün belirli saatlerinde kapatılarak az gören gözün çalıştırılması ve tembel gözün güçlendirilmesidir
• Prizmatik Gözlükler: Çift görmeyi azaltmak için kullanılır.
• Botoks Enjeksiyonu:  Göz kaslarının aşırı çalışmasını engellemek için uygulanır.
• Cerrahi Müdahale: Şaşılık ameliyatında amaç, kayma miktarını azaltmaktır. Yapılacak ameliyat ile göz dışı kaslarının güçleri azaltılarak veya artırılarak gözler birbirine paralel hale getirilmeye çalışılır. 
• Takip Süreci: Ameliyat hastanın görme düzeyini ve gözlük numarasını değiştirmeyecektir. Ameliyat sonrasında da hastanın kapama tedavisine, gözlük takmaya ve kontrollerine devam etmesi gerekmektedir.

Şaşılık Tedavisinde Ailelerin Rolü

Çocuklarda şaşılık tedavisinde ailenin rolü büyüktür. Ailelerin, çocuklarının göz muayenelerini düzenli olarak takip etmesi, erken dönemde tedaviye başlamayı kolaylaştırır. Aileler, çocuklarının gözlük kullanma alışkanlıklarını kontrol etmeli ve tedavi planlarına sadık kalmalarını sağlamalıdır. Ayrıca, tedavi sürecindeki ilerleme ve sonuçlar konusunda doktorla sürekli iletişimde olmak, tedaviye olumlu katkı sağlar.